Dünyada ve Türkiye’de Orman Varlığı

Dünya yüzeyinin % 32’si ormanlarla kaplıdır. Dünya orman arazisi 4.126.000.000 hektar olup, bunun 3.792.176.000 hektarında orman bulunmaktadır. Bu ormanların hemen hemen % 66’sı bakir orman karakterindedir. Dünya ormanlarının 1.216.000.000 hektarı iğneli, 2.488.000.000 hektarı ise yapraklı ormanlardır. Yılda 1.900 milyar m3 üretim yapılmakta, bunun 1.021 milyar metreküpünü endüstri ve 879 milyon metreküpünü yakacak odun teşkil etmektedir.

Türkiye’de toplam orman alanı yaklaşık 20.199.296 hektardır. Ülke genel alanına oranı % 26,12, kişi başına düşen orman alanı 0,44 hektar kadardır.

Toplam orman alanının 8.856.457 hektarı normal verimli vasıfta olup, halihazırda üretim bu ormanlarımızdan yapılmaktadır. Geri kalan% 46 oranındaki bozuk verimsiz orman alanlarının ağaçlandırılarak verimli hale getirilmesi gerekmektedir.

Türkiye’de ormancılık çalışmaları, Orman ve Köyişleri Bakanlığı bünyesinde Orman Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.

Mülkiyet Durumuna Göre Türkiye Ormanları

HektarOranı (%)

Devlet Ormanı20.180.74899.01

Özel Orman18.5480,09

Türkiye ormanları, coğrafi mevkii ve morfolojik yapının etkisiyle, kısmen veya tamamen birbirlerinden ayrı özellikler taşıyan yedi coğrafi bölgeye yayılmış bulunmaktadır.

Karadeniz bölgesi ormanları: Doğu Karadeniz ormanlarının en karakteristik ağaç türü, doğu ladini ve Karadeniz köknarıdır. Bölgenin diğer ağaç türleri; çam, kayın, meşe, gürgen ve kızılağaçtır. İbrelilerle yapraklıların katılma oranı, hemen hemen birbirine eşittir. Batı Karadeniz’de yapraklıların katılma oranı daha fazla olup, yapraklılardan, kayın meşe, gürgen, kestane ıhlamır ve dişbudak; ibrelilerden, çam ve köknar bu bölgenin en önemli ağaçlarıdır.

Karadeniz Bölgesi ormanlarının % 64,1’i koru, % 35,9’u baltalıktır.

Marmara bölgesi ormanları: Bu bölgenin belli başlı ağaçları, yapraklılardan en fazla meşe, kayın, ikinci derecede kestane, gürgen, akçaağaç; ibrelilerden çam, köknar ve ardıç olup, yapraklıların katılma payı ibrelilerden fazladır.

Bölge ormanlarının % 47,1’i koru, % 52,9’u baltalıktır.

Ege bölgesi ormanları: Bölgenin hakim ağacı çamdır. Yapraklılardan en fazla meşe türleri, az miktarda da kayın, kestane ve diğer türler bulunmaktadır. Fıstık çamı ve palamut meşesi bölgenin karakteristik ağaçlarıdır. Fıstık çamının fıstığından, palamut meşesinin palamutlarından faydalanılmaktadır. Yapraklılardan sığla ağacı bu bölge için ayrı bir önem taşımakta, verdiği sığla yağı ile de yurdumuz için monopol (tekel) bir durum arzetmektedir. Bölge ormanlarının beşte biri maki ile kaplıdır. Ormanların % 55,2’si koru, % 44,8’i baltalıktır.

Akdeniz bölgesi ormanları: Büyük çoğunluğu ibreli ormanlardır. İbrelilerden, kızılçam, halepçamı, karaçam, sedir, köknar, ardıç; yapraklılardan meşe türleri başta olmak üzere az miktarda kavak, kayın, kayacık, kızılağaç bulunmaktadır. Ormanların % 73,4’ü koru, % 26,6’sı baltalıktır. Maki florası ile kaplı alan, ormanlık sahanın % 15’ini teşkil eder.

Doğu Anadolu bölgesi ormanları: Bölgede yapraklı ormanlar çoğunluktadır. Daha çok meşe türleri yaygındır. Az miktarda kavak ve huş bulunmakta; ibrelilerden sarıçam ve ardıca rastlanmaktadır. Bölge ormanlarının % 20,3’ü koru, % 79,7’si baltalıktır.

İç Anadolu bölgesi ormanları: Yapraklı ormanlar, bozuk meşe baltalıkları şeklindedir. İbreli ağaç türlerinden çam ve ardıç bu bölgenin hakim ağaçlarındandır. Yapraklıların katılma payı ibrelilerden fazladır. İç Anadolu bölgesi ormanlarının % 45,4’ü koru, % 54,6’sı baltalıktır.

Güneydoğu Anadolu bölgesi ormanları: Bölge ormanlarının hemen hemen hepsi yapraklı ormanlardır. Meşe türleri yaygın haldedir. İbrelilerden, lokal olarak kızılçam ve ardıç bulunur. Ülkemiz ormanlarının % 3,37’si bu bölgededir.

Türkiye’nin orman alanı, ülke alanının % 26,12’si kadardır.ÊBu oran eski Sovyet cumhûriyetleri hariç Avrupa kıt’asında % 29,3, eski Sovyet cumhûriyetlerinde % 34,4, Kuzey Amerika’da % 38,0, Güney Amerika’da % 47.1, Orta Amerika’da % 26.1, Afrika’da % 18.5’tir. Dünya kara alanının % 29.1’ini ormanlar kaplamaktadır. Avusturya’nın % 38,2’si, Bulgaristan’ın % 28.4’ü, Finlandiya’nın % 69.3’ü, Fransa’nın % 20’si, Yunanistan’ın % 16’sı ormanlık alanla kaplıdır. Türkiye orman alanı oranı; Dünya ve Avrupa ortalamasının altında, Asya ve Afrika ortalamasının üstündedir.

Türkiye’de Ağaçlandırma, Erozyon Kontrolü ve Mer’a Islahı Faaliyetleri

1993-1994 Yılları İtibariyle Orman Ürünleri Üretim Miktarları

19931994 (Tahmini)

(bin m3)(bin m3)

Endüstriyel Odun9.47011.584

Tomruk4.9406.050

Tel Direği150145

Maden Direği450543

Kağıt Odunu1.4501.870

Lit+Yonga Odunu1.6802.000

Diğer Sanayi Odunu800976

Yakacak Odun20.50022.000

Islah faaliyetleri: Tabii servetlerimizin başında yer alan ormanlarımız, yüzyıllardan beri devam eden düzensiz faydalanmalar yüzünden yer yer ya tamamen yok olmuş veya önemli bir kısmı verimlerini kaybetmiş ve bunların sonucu olarak da toprak, su ve bitki arasındaki tabii denge bozularak en verimli topraklar, su ve rüzgar erozyonu neticesinde denizlere akıp gitmiştir.

Günümüzde varlığını, hissettiren, önümüzdeki yıllarda nüfus artışı ve ekonomik gelişmelere paralel olarak büyüyeceği tahmin edilen orman ürünleri arz açığının kapatılabilmesi için, verimsiz ormanların ağaçlandırma ve imar-ihya çalışmaları ile verimli hale getirilmesi gerekmektedir.

Tamamlanmış proje çalışmalarına göre verimsiz orman alanlarının 5.349.617 hektarında ağaçlandırma, 265.362 hektarında erozyon kontrolu, 1.073.218 hektarında mer’a ıslahı yapılabileceği ortaya çıkmıştır.

Orman Genel Müdürlüğü: 1869 tarihinde Orman Umûmi Müdürlüğü olarak kurulmuş, 1937 yılında çıkarılan 3204 sayılı kuruluş kanunuyla Orman Genel Müdürlüğü adını almıştır. Kuruluşun statüsü 31 Ekim 1985 yılında çıkarılan 3284 sayılı kanunla bugünkü durumunu almıştır. 1983 yılında ise Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığına bağlanmış ve 8.6.1984 tarih ve 236 sayılı kanun hükmünde kararname ile kuruluş görevleri yeniden belirlenmiş daha sonra da sadece Orman Bakanlığına bağlanmış bulunmaktadır (1994).

Görevleri;

Ormanların korunması ve kadastrosunun yapılması,

Devlet ormanlarının devamlılığını sağlayacak şekilde, sosyal ekonomik ve teknik icaplara göre endüstriyel ve yakacak odun ihtiyacını temin etmek,

Orman sahalarının genişletilmesi,

Mevcut ormanların gençleştirilmesi ve geliştirilmesi ile verimliliğinin arttırılması,

Ormanların doğal afet ve yangınlara karşı korunması için gerekli tedbirleri almak, ormanları imar ve ıslah etmek, bozuk nitelikli orman alanlarında vasfına uygun olarak ağaçlandırma yapmaktır.

Milli park, tabiat parkları ve orman içi dinlenme yerlerinin ayrılması ve işletilmesiyle av ve yaban hayvanı kaynaklarının korunması ve değerlendirilmesi... vb.’dir.

Orman Genel Müdürlüğünün hizmet birimleri şunlardır: 1)Orman koruma ve yangınla mücadele dairesi başkanlığı; 2) Kadostro ve mülkiyet dairesi başkanlığı; 3) İşletme ve pazarlama dairesi başkanlığı; 4) orman idaresi ve planlama dairesi başkanlığı; 5) İnşaat ve ikmal dairesi başkanlığı.

Genel Müdürlük taşradaki işlerini; bölge müdürlükleri, müdürlük ve şefliklerle yürütürler. Bölge müdürlük sayıları 29, bu müdürlüklere bağlı orman işletme müdürlüklerinin sayısı 243, orman işletme şefliklerinin sayısı ise 1194’tür (1994).